Author: Bashkia Elbasan

Në hyrje të krahinës së Shpatit, vetëm rreth 7 kilometra nga qyteti i Elbasanit, ndodhet Shelcani, një fshat i qetë dhe piktoresk, që përfaqëson ndërthurjen e harmonishme mes natyrës, historisë dhe artit fetar.
I pozicionuar në një zonë kodrinore me pamje të gjerë drejt luginës së Shkumbinit, Shelçani është një destinacion që ngjall interes si për vizitorët që kërkojnë qetësi dhe natyrë, ashtu edhe për ata që duan të zbulojnë trashëgiminë shpirtërore e kulturore të Elbasanit.

Krenaria e fshatit është Kisha e Shën Kollit, e ndërtuar në shekujt XV–XVI dhe e shpallur Monument Kulture i Kategorisë së Parë.

Në muret e saj ruhen afreske të rralla të piktorit të madh Onufri dhe të nxënësit të tij Kostandin Shpataraku, që përbëjnë një dëshmi të jashtëzakonshme të artit ikonografik shqiptar. Ngjyrat e ndezura, kompozimet e pasura dhe shprehjet e figurave në këto afreske e bëjnë kishën një galeri arti të gjallë, të vendosur mes gjelbërimit të kodrave të Shpatit.
Për studiuesit dhe vizitorët, kjo kishë është një udhëtim në kohë, ku arti, besimi dhe identiteti kombëtar ndërthuren në mënyrë unike.

Prej shekujsh, Kisha e Shën Kollit ka qenë jo vetëm vend besimi, por edhe simbol i qëndresës shpirtërore e kulturore të banorëve të zonës së Shpatit.

Kisha e Shën Kollit, përveç vlerave të mëdha artistike, përfaqëson edhe rezistencën e trashëgimisë shpirtërore shqiptare. Pavarësisht kalimit të shekujve, ajo mbetet një dëshmi e besimit dhe e mjeshtërisë së artit bizantin shqiptar.
Sot, kjo kishë vazhdon të jetë një qendër pelegrinazhi dhe destinacion turistik, ku vizitorët mahniten nga mjeshtëria e Onufrit dhe historia që përcjell çdo gur e afresk i saj.

Përveç vlerave historike, Shelcani ofron një peizazh të gjelbër e të qetë, me rrugë të ngushta fshati, shtëpi të vjetra karakteristike dhe mikpritje tradicionale.

Pozicioni gjeografik e bën Shelcanin një pikë ndalese ideale për ata që nisen drejt fshatrave të tjerë të Shpatit apo drejt maleve përreth, ku natyra ofron shtigje të bukura për ecje dhe eksplorim.
Bashkia Elbasan, në bashkëpunim me institucionet përkatëse të trashëgimisë kulturore, synon ta përfshijë Shelcanin në itineraret turistike kulturore të qytetit dhe të nxisë restaurimin e plotë të kishës për ta kthyer në një qendër të vizitueshme nga turistët vendas dhe të huaj.

Me bukurinë natyrore, vlerat historike dhe artin e rrallë që ruan, Shelcani është porta e artë e Shpatit, një vend që tregon historinë e qytetërimit dhe të shpirtit shqiptar.

Vizita në këtë fshat është një përvojë që bashkon qetësinë e natyrës me madhështinë e kulturës dhe që e vendos Elbasanin mes destinacioneve më të pasura me trashëgimi në Shqipëri.

Vetëm 20 minuta larg qytetit të Elbasanit, Tregani është një destinacion i qetë dhe plot bukuri natyrore, i njohur për llixhat termale, peizazhet e gjelbëruara dhe mikpritjen tradicionale të banorëve. Është vendi ideal për t’u shkëputur nga rutina dhe për të shijuar një ditë relaksi në natyrë.

I rrethuar nga kodra të buta e pamje panoramike mbi luginën e Shkumbinit, Tregani ofron shtigje të bukura për ecje, piknikë dhe eksplorim. Ajri i pastër dhe qetësia e zonës e bëjnë atë një vend të preferuar për vizitorët që kërkojnë paqe dhe natyrë të paprekur.

Një nga pasuritë më të çmuara të Treganit janë banjat termale, të njohura për vetitë e tyre kurative dhe relaksuese. Ujërat e ngrohtë e të pasur me minerale ndihmojnë në trajtimin e sëmundjeve reumatizmale, të lëkurës dhe të frymëmarrjes. Në zonë veprojnë hotele dhe shtwpiza që ofrojnë banja termale, masazhe dhe ushqim tradicional. Baltoterapia, një trajtim i njohur natyral, është veçanërisht e kërkuar për efektet e saj në lëkurë.

Tregani njihet për produktet e tij bio dhe gatimet tradicionale. Kultura e mikpritjes është pjesë e identitetit të këtij fshati, që ruan me krenari zakonet dhe vlerat e trashëguara brez pas brezi.

Tregani është pjesë e “Paketës së Maleve”, një strategji që synon të zhvillojë turizmin malor dhe kurativ në Bashkinë Elbasan. Investimet në infrastrukturë, në bizneset familjare dhe në promovimin e potencialit natyror do të mbeten prioritare, pasi “çdo investim në këtë zonë përkthehet në më shumë vizitorë dhe më shumë mundësi për komunitetin.

Fondi Shqiptar i Zhvillimit dhe Bashkia Elbasan po bashkëpunojnë për përmirësimin e rrugëve, ngritjen e qendrave moderne turistike dhe profilizimin e destinacioneve të turizmit natyror, aventurës dhe shëndetit.

Tregani konfirmon se turizmi shëndetësor nuk është vetëm një pasuri natyrore, por një motor i fuqishëm ekonomik që po tërheq investime dhe vizitorë nga e gjithë Shqipëria dhe rajoni.

Vetëm 25 kilometra larg qytetit të Elbasanit, Funari shtrihet mes shtatë maleve dhe përshkohet nga tre përrenj të kristaltë, Zaranika, Kusha dhe Zalli i Korrës, duke krijuar një peizazh të mahnitshëm.
Pyjet e dendura me pisha dhe dushk, liqenet e qeta dy brenda fshatit dhe dy të fshehur pas maleve përreth, dhe rrugët që ngjiten me kujdes mbi brinjët malore e bëjnë këtë zonë një perlë të vërtetë turistike, ku çdo vizitor mund të gjejë qetësi, relaks dhe aventurë.

Dikur e vështirë për t’u arritur për shkak të infrastrukturës së amortizuar, Funari tani është i lidhur me rrugë të rregulluara që mund të përshkohen brenda një ore, falë investimeve të Bashkisë së Elbasanit, të cilat kanë përfshirë asfaltim, dhe përmirësim të rrjetit elektrik.

Për të arritur në Funar, udhëtimi kalon përmes Gurores së Letanit, një pikë karakteristike e rrugës, dhe tunelit që lidh fshatin Letan me Funarin, duke e bërë kalimin më të lehtë dhe piktoresk dhe duke ofruar një përvojë unike gjatë udhëtimit në këtë zonë malore.

Funari është gjithashtu një vend me histori dhe trashëgimi të pasur. Figura të shquara lokale, si Selim Meta nga Balza dhe Isuf Deliu nga Mollagjeshi, kanë dhënë kontribut të jashtëzakonshëm në jetën dhe edukimin e komunitetit, ndërsa Mulliri i Ndreut, mbi 100 vjet i vjetër dhe ende funksional, është dëshmi e punës dhe traditave të fshatarëve që kanë kaluar breza.

Funari ofron një gamë të gjerë aktivitetesh për vizitorët, mund të shijoni shëtitje të qeta me kajak në liqene, rafting gjatë pranverës kur ujërat janë më të bollshëm, ecje në shtigjet malore të shënuara, kamping apo piknik pranë natyrës. Bujtinat moderne që janë ndërtuar në zonë ofrojnë mikpritje të ngrohtë dhe mundësinë për të shijuar gatimet tradicionale të Funarit, duke kombinuar relaksin me shijen autentike të zonës.

Përveç zhvillimit të infrastrukturës dhe promovimit të turizmit, Funari ka fituar edhe një rëndësi të veçantë në kalendarin festiv të Bashkisë së Elbasanit. Shpallja e një dite feste, e cila festohet çdo vit, është një hap i rëndësishëm për të promovuar turizmin, kulturën dhe traditat lokale, duke e kthyer vizitën në Funar jo vetëm në një aventurë natyrore, por edhe në një përvojë kulturore të pasur dhe festive.

Maja e Korrës dhe zona përreth po zhvillohen gjithashtu si destinacion për sportet e aventurës, duke ofruar mundësi për ecje, kamping, rafting dhe kajak.

Kombinimi i natyrës së paprekur, ajrit të pastër, mikpritjes së bujtinave dhe gatimeve tradicionale e bën Funarin vendin ideal për fundjavë relaksuese, aventurë ose zbulim kulturor. Ky rajon i veçantë është shembull i një zone që ka arritur të bashkojë histori, natyrë, traditë dhe investime moderne në një eksperiencë të vetme, duke i dhënë çdo vizitori një përvojë të paharrueshme në zemër të malësisë elbasanase.