Njësia Labinot-Fushë

Kalaja e Menglit ndodhet pranë fshatit me të njëjtin emër, rreth 10 kilometra në lindje të qytetit të Elbasanit, përgjatë rrugës nacionale që lidh Elbasanin me Librazhdin. E ngritur mbi një kodër dominuese që zotëron peizazhin përreth, kjo kala përfaqëson një nga fortifikimet karakteristike të periudhës së perandorit bizantin Justinian I (527–565).

Pozicioni strategjik i saj nuk ishte i rastësishëm. Nga kjo lartësi kontrolloheshin të gjitha lëvizjet përgjatë rrugës së lashtë Egnatia, një nga arteriet më të rëndësishme tregtare dhe ushtarake të kohës, që përshkonte territorin e Shqipërisë së sotme në drejtim të Lindjes.

Kalaja shërbente si pikë vrojtimi dhe mbrojtjeje, duke garantuar sigurinë e udhëtarëve dhe lidhjen ndërmjet qendrave të tjera fortifikuese të zonës.

Struktura ndjek tiparet arkitektonike të ndërtimit justinian, me mure guri të lidhura me llaç gëlqeror dhe me shfrytëzimin e terrenit natyral për mbrojtje. Pozicioni i saj i ngritur e bënte të vështirë pushtimin dhe i siguronte një pamje të plotë mbi luginën e Shkumbinit.

Edhe pse sot kanë mbetur vetëm gjurmë të mureve rrethuese dhe themeleve, Kalaja e Menglit mbetet një dëshmi e vyer e historisë së hershme të zonës së Elbasanit. Ajo ruan vlera të rëndësishme historike, arkeologjike dhe kulturore, duke dëshmuar për rolin strategjik që kjo trevë ka pasur në mbrojtjen dhe zhvillimin e rrugës Egnatia gjatë antikitetit të vonë.

Bashkia e Elbasanit, i ka dhënë një rëndësi të veçantë trashëgimisë kulturore të qytetit të Elbasanit, me qëllim nxitjen më tej të zhvillimit të turizmit.

Një ndër to, është edhe Kalaja e Menglit, e cila përfaqëson një ndërtim ushtarak të realizuar në kohën e sundimit të perandorit Justinian.

Kryetari i bashkisë z Gledian Llatja e ka cilësuar një xhevahir këtë Kala në kodër të Mengëlit, ku edhe nga kjo lartësi kontrolloheshin plotësisht lëvizjet në rrugën Egnatia që kalonte në fundin e kodrës.

I ndodhur në këtë vend, synimi i tij është forcimi i pikave turistike kudo ku ata ndodhen në Elbasan me qëllim që turistët të njihen edhe me trashëgiminë kulturore të kalave të qytetit jo vetëm në fushë, por edhe në kodrina ku ata ndodhen.

“Me krijimin e Agjensisë së re të Turizmit dhe Kulturës në bashki, nisëm t’i japim një rëndësi edhe të forcojmë pikat tona turistike. Xhevahiri më i ri që po i shtohet guidave tona turistike në Elbasan është Kalaja e Mengëlit, një nga më të vjetrat që ne kemi në Labinot Fushë” pohon Llatja.

“Në këtë kuadër bashkia bashkë me Agjensinë e Turizmit dhe Kulturës ka ndërrmarë një nismë ku aktualisht punonjësit e ndërrmarjes së shërbimeve publike po punojnë për pastrimin dhe sistemimin e të gjithë vegjetacionit i cili e rrethonte këtë xhevaihir të kuturës por edhe të arkeologjisë shqiptare për ta vënë atë edhe në pëdorim të turizmit”.

Sipas tij “shumë shpejt kjo Kala do të bëhet e aksesueshme për të gjithë turistët, si edhe ata që pëlqejnë ecjen, e cila ndodhet vetëm 25 minuta nga rruga kryesore”.

 Kalaja e Menglit ngrihet mbi luginën e lumit Shkumbin në një lartësi prej 300 metra, dhe është e rrethuar nga kodra dhe male të Labinotit.

“Ne i kemi kushtuar një vëmëndje të veçantë destinacioneve tona turistike, patjetër Kalaja fushore në qendër të qytetit është një nga destinacionet kryesore, por nuk i kemi lënë pas dore edhe destinacionet e tjera turistike, siç është “Ad Cuintum”, si edhe shumë të tjera për ta bërë guidën e Elbasanit të plotë”, pohon z. Llatja.

Kalaja e Menglit përfaqëson një ndërtim tipik të arkitekturës bizantine të shek. V.e.s.

Kalaja e Menglit në formën e një shumëkëndëshi përforcohet nga 8 kulla, që ndodhen në largësi të ndryshme nga njëra-tjetra në varësi të terrenit.

 Prania e 8 kullave kushtëzohet nga fakti që ajo ndodhej pranë rrugës Egnatia arteria kryesore për të kaluar në perëndim.