Skip to content Skip to left sidebar Skip to right sidebar Skip to footer

Author: Bashkia Elbasan

Tregan: Oazi termal dhe natyror i Elbasanit

Vetëm 20 minuta larg qytetit të Elbasanit, Tregani është një destinacion i qetë dhe plot bukuri natyrore, i njohur për llixhat termale, peizazhet e gjelbëruara dhe mikpritjen tradicionale të banorëve. Është vendi ideal për t’u shkëputur nga rutina dhe për të shijuar një ditë relaksi në natyrë.

I rrethuar nga kodra të buta e pamje panoramike mbi luginën e Shkumbinit, Tregani ofron shtigje të bukura për ecje, piknikë dhe eksplorim. Ajri i pastër dhe qetësia e zonës e bëjnë atë një vend të preferuar për vizitorët që kërkojnë paqe dhe natyrë të paprekur.

Një nga pasuritë më të çmuara të Treganit janë banjat termale, të njohura për vetitë e tyre kurative dhe relaksuese. Ujërat e ngrohtë e të pasur me minerale ndihmojnë në trajtimin e sëmundjeve reumatizmale, të lëkurës dhe të frymëmarrjes. Në zonë veprojnë hotele dhe shtwpiza që ofrojnë banja termale, masazhe dhe ushqim tradicional. Baltoterapia, një trajtim i njohur natyral, është veçanërisht e kërkuar për efektet e saj në lëkurë.

Tregani njihet për produktet e tij bio dhe gatimet tradicionale. Kultura e mikpritjes është pjesë e identitetit të këtij fshati, që ruan me krenari zakonet dhe vlerat e trashëguara brez pas brezi.

Tregani është pjesë e “Paketës së Maleve”, një strategji që synon të zhvillojë turizmin malor dhe kurativ në Bashkinë Elbasan. Investimet në infrastrukturë, në bizneset familjare dhe në promovimin e potencialit natyror do të mbeten prioritare, pasi “çdo investim në këtë zonë përkthehet në më shumë vizitorë dhe më shumë mundësi për komunitetin.

Fondi Shqiptar i Zhvillimit dhe Bashkia Elbasan po bashkëpunojnë për përmirësimin e rrugëve, ngritjen e qendrave moderne turistike dhe profilizimin e destinacioneve të turizmit natyror, aventurës dhe shëndetit.

Tregani konfirmon se turizmi shëndetësor nuk është vetëm një pasuri natyrore, por një motor i fuqishëm ekonomik që po tërheq investime dhe vizitorë nga e gjithë Shqipëria dhe rajoni.

Funari: Xhevahiri i malësisë së Elbasanit

Vetëm 25 kilometra larg qytetit të Elbasanit, Funari shtrihet mes shtatë maleve dhe përshkohet nga tre përrenj të kristaltë, Zaranika, Kusha dhe Zalli i Korrës, duke krijuar një peizazh të mahnitshëm.
Pyjet e dendura me pisha dhe dushk, liqenet e qeta dy brenda fshatit dhe dy të fshehur pas maleve përreth, dhe rrugët që ngjiten me kujdes mbi brinjët malore e bëjnë këtë zonë një perlë të vërtetë turistike, ku çdo vizitor mund të gjejë qetësi, relaks dhe aventurë.

Dikur e vështirë për t’u arritur për shkak të infrastrukturës së amortizuar, Funari tani është i lidhur me rrugë të rregulluara që mund të përshkohen brenda një ore, falë investimeve të Bashkisë së Elbasanit, të cilat kanë përfshirë asfaltim, dhe përmirësim të rrjetit elektrik.

Për të arritur në Funar, udhëtimi kalon përmes Gurores së Letanit, një pikë karakteristike e rrugës, dhe tunelit që lidh fshatin Letan me Funarin, duke e bërë kalimin më të lehtë dhe piktoresk dhe duke ofruar një përvojë unike gjatë udhëtimit në këtë zonë malore.

Funari është gjithashtu një vend me histori dhe trashëgimi të pasur. Figura të shquara lokale, si Selim Meta nga Balza dhe Isuf Deliu nga Mollagjeshi, kanë dhënë kontribut të jashtëzakonshëm në jetën dhe edukimin e komunitetit, ndërsa Mulliri i Ndreut, mbi 100 vjet i vjetër dhe ende funksional, është dëshmi e punës dhe traditave të fshatarëve që kanë kaluar breza.

Funari ofron një gamë të gjerë aktivitetesh për vizitorët, mund të shijoni shëtitje të qeta me kajak në liqene, rafting gjatë pranverës kur ujërat janë më të bollshëm, ecje në shtigjet malore të shënuara, kamping apo piknik pranë natyrës. Bujtinat moderne që janë ndërtuar në zonë ofrojnë mikpritje të ngrohtë dhe mundësinë për të shijuar gatimet tradicionale të Funarit, duke kombinuar relaksin me shijen autentike të zonës.

Përveç zhvillimit të infrastrukturës dhe promovimit të turizmit, Funari ka fituar edhe një rëndësi të veçantë në kalendarin festiv të Bashkisë së Elbasanit. Shpallja e një dite feste, e cila festohet çdo vit, është një hap i rëndësishëm për të promovuar turizmin, kulturën dhe traditat lokale, duke e kthyer vizitën në Funar jo vetëm në një aventurë natyrore, por edhe në një përvojë kulturore të pasur dhe festive.

Maja e Korrës dhe zona përreth po zhvillohen gjithashtu si destinacion për sportet e aventurës, duke ofruar mundësi për ecje, kamping, rafting dhe kajak.

Kombinimi i natyrës së paprekur, ajrit të pastër, mikpritjes së bujtinave dhe gatimeve tradicionale e bën Funarin vendin ideal për fundjavë relaksuese, aventurë ose zbulim kulturor. Ky rajon i veçantë është shembull i një zone që ka arritur të bashkojë histori, natyrë, traditë dhe investime moderne në një eksperiencë të vetme, duke i dhënë çdo vizitori një përvojë të paharrueshme në zemër të malësisë elbasanase.

Funar

“Via Egnatia”, hapat e lashtë të Elbasanit

Bashkia e Elbasanit ofron një pasuri të jashtëzakonshme historike dhe kulturore, ku një nga dëshmitë më të rëndësishme të lidhjes së qytetit me botën antike është Via Egnatia. Kjo rrugë, arterie kryesore e periudhës iliro-romake, ka kaluar përmes territorit të sotëm të Bashkisë, duke lidhur pika strategjike dhe tregtare, dhe duke lënë gjurmë të gjalla të historisë që sot mund të eksplorohen nga vizitorët.

Në fshatin Byshek, i njohur në burimet osmane si Buzurshek, janë zhvilluar dy beteja historike kundër Perandorisë Osmane. Në vitet 1432–1433, Gjergj Arianiti arriti fitore ndaj ushtrisë osmane të komanduar nga Ali Bej Evrenozi, duke shënuar fitoren e parë pas disfatës së Ballkanit në Fushë Kosovë. Më vonë, në vitin 1466, Gjergj Kastrioti Skënderbeu përballoi ushtrinë e Sulltan Mehmetit II, në përpjekje për të ndalur rrethimin e Krujës.

Rruga vazhdonte drejt fshatit Shushicë dhe më pas përmes një pylli të dendur me pisha, derisa peizazhi hapet në Fush-Buall. Këtu vizitorët mund të shohin dy ura iliro-romake të ruajtura në gjendje të shkëlqyer, gjurmë të dy urave të tjera antike dhe kalimin mbi përroin e Gostimës përmes një ure pasarelë të përshtatur për kalimtarë.

Përmes itinerarit turistiko-historik, rruga e Egnatias lidhet me stacionin antik Ad Quintum në Bradashesh, i cili përkon me kompleksin e nimfeut romak, dëshmi e jetës së trevës që nga periudha e bronzit të hershëm. Rruga vijonte drejt Scampis, vendi ku sot ndodhet Elbasani, dhe më tej përmes ngushticave të Shkumbinit ngjitej në shpatin e malit të Polisit për të dalë në qafën e Gajorit, stacioni i njohur si Ad Dianam ose Grandavia. Gjurmët e rrugës vazhdojnë në Qukës, ku gjendet stacioni Tres Tabernas ose In Candabia, dhe më pas në lindje të Elbasanit, në fshatin Mirakë.

Në këtë itinerar ruhet trashëgimi e pasur arkitektonike dhe inxhinierike. Ura e Topçiasit, afër Elbasanit, me një gjatësi prej 450 metrash dhe 15 pilastra pesëkëndëshe, është një shembull i mjeshtërisë romake, ndërsa Ura e Haxhi Beqarit, e shekullit II-III pas Krishtit, lidh fshatin Mirakë me zonën e Polisit. Ura e Jagodinës, me harkun e saj veriperëndimor dhe mbetjet e muraturës romake, tregon aftësinë e inxhinierëve të kohës për të krijuar lidhje të qëndrueshme mbi lumenjtë e zonës.

Përveç vlerës historike dhe inxhinierike, Via Egnatia ofron edhe një itinerar turistik të pasur me monumente kulturore dhe arkeologjike. Vizitorët mund të eksplorojnë kështjellat, stacionet romake, monumentet paleokristiane, bazilikat dhe objektet e kultit musliman dhe të krishterë, veçanërisht kisha me piktura të Onufrit nga shekulli XVI. Në qendër të qytetit ngrihet madhështore Kalaja e Elbasanit, që ofron panoramë të jashtëzakonshme mbi qytetin dhe rrethinën.

Via Egnatia në territorin e Bashkisë Elbasanit nuk është vetëm një rrugë e lashtë, ajo është një udhëtim në historinë dhe kulturën e vendit, një mundësi unike për të njohur qytetin, natyrën dhe trashëgiminë e tij të çmuar.

Via Egnatia

Lleshani, fshati i lashtë me histori dhe arkeologji të pasur


Në zemër të Shpatit, vetëm 15 km larg Elbasanit, fshihet Lleshani, një fshat me histori mijëvjeçare, ku natyra dhe trashëgimia kulturore bashkohen në një peizazh magjik. Nga rrënojat e kalasë së Gurit deri te legjendat e Dushkut të Lleshanit, çdo gur dhe çdo shteg flet për një qytetërim të lashtë që ka lënë gjurmë të pashlyeshme në historinë e Shqipërisë.

Lleshani shtrihet në një lartësi mbi 1200 metra mbi nivelin e detit, mes maleve që rrethojnë Elbasanin në lindje. Pozicioni i tij strategjik e ka bërë dikur një pikë të fortë mbrojtjeje dhe rezistence ndaj pushtimeve të huaja. Sipas burimeve historike, në këto anë është luftuar “vënçe”, ndërsa otomanët nuk arritën kurrë të shtrinin plotësisht regjimin e tyre.

Në majën shkëmbore ndodhen rrënojat e kalasë së Lleshanit, një fortifikim i lashtë që dëshmon për një vendbanim të hershëm me rëndësi strategjike dhe tregtare. Aty janë zbuluar fragmente qeramike dhe gurë të punuar, dëshmi të një aktiviteti të dendur që nga periudha e bronzit të vonë e deri në Mesjetë.

Rreth viteve 1500, në fshat u ngrit Kisha e Shën Mërisë, një monument i veçantë për arkitekturën dhe vlerën shpirtërore që mbartte. Përballë saj ngrihej kështjella ku gjenin strehë karvanet e rrugës antike “Via Egnatia” dhe pelegrinë të shumtë. Edhe pse sot kisha është në rrënoja, vendi mbetet i shenjtë dhe vizitohet çdo vit nga banorët dhe pelegrinët në fund të gushtit.
Pak para qendrës së fshatit, ndodhet Dushku i Lleshanit, një pemë e lashtë me histori të rrëfyer brez pas brezi. Sipas legjendës, aty u varros një foshnje e etur dhe e lodhur nga një familje udhëtarësh, dhe mbi varrin e saj u rrit filizi i dushkut që sot është monument natyre. Banorët e zonës ruajnë këtë histori si simbol të kujtesës, jetës dhe besës, duke e kthyer vendin në një pikë të dashur për vizitorët.

Në majën e kodrës ku sot qëndrojnë rrënojat e Kalasë, dikur lulëzoi një vendbanim ilir i fortifikuar, i datuar në shekullin XII para erës sonë, në epokën e bronzit të vonë. Në shtresat arkeologjike janë zbuluar elementë të periudhës së hekurit dhe gjurmë të një kulture të përbashkët me fiset ilire. Vendndodhja strategjike mes maleve të Shpatit dhe rrugëve që lidhin jugun me veriun, e bëri Lleshanin një nyje lidhjeje dhe tregtie që për shekuj bashkonte kulturat dhe njerëzit.

Kalaja e Gurit, e ndërtuar me blloqe të mëdha guri që edhe sot qëndrojnë të forta, ka qenë jo vetëm strehë mbrojtjeje, por edhe qendër kulti dhe tregtie. Brenda mureve të saj janë gjetur fragmentë qeramike, enë balte, gurë të punuar dhe objekte bronzi që dëshmojnë një jetë të organizuar qytetare dhe fetare. Në vitet ’70, gjatë gërmimeve arkeologjike, u zbulua një thesar i jashtëzakonshëm me rreth 3,000 monedha antike, të vendosura në dy enë bronzi. Monedhat i përkasin periudhave të ndryshme, nga qytete greke, ilire dhe romake, duke dëshmuar lidhje të gjera tregtare dhe kulturore. Mes tyre u gjet edhe një monedhë romake e vitit 61 para erës sonë, që ndihmoi studiuesit të datonin fshehjen e thesarit.

Materialet e gjetura përfshijnë gjithashtu figura terrakote që paraqesin kokën e lopes, simbol i pjellorisë , dhe objekte artistike, të cilat tregojnë se Lleshani ka qenë një qendër kulti, tregtie dhe arti. Cdo gur dhe çdo copëz qeramike flet ende me zërin e kohës, duke ruajtur kujtesën e një qytetërimi të lashtë që ka lënë gjurmë të pashlyeshme në historinë e Elbasanit dhe të gjithë Shqipërisë.

Një vizitë në Lleshan nuk është thjesht një udhëtim drejt një kalaje të vjetër, është një takim me fillimin e historisë. Kur ngjitesh në kodrën e Gurit dhe sheh horizontin e gjelbër të Shpatit, kupton pse ilirët zgjodhën këtë vend për të jetuar dhe për të adhuruar zotat e tyre. Në pranverë, pyjet mbushen me lule dhe aromë sherebele, ndërsa në vjeshtë gjethet e arta e kthejnë gjithë zonën në një tablo që flet me gjuhën e lashtësisë.

Lleshani, fshati i lashtë me histori dhe arkeologji të pasur

Lleshan

Më shumë

Kalaja e Elbasanit, 2000 vjet histori

Një udhëtim përmes 2,000 viteve historie në Kalanë e Elbasanit

Në mes të qytetit të Elbasanit, Kalaja ngrihet me krenari, duke ruajtur shekuj historie mbi themelet e saj. Muret e forta dhe kullat mbrojtëse flasin për një të kaluar të gjallë, ku çdo gur mban kujtime të betejave, tregtisë dhe jetës së përditshme të qytetit. Kalaja, e konsideruar një nga më të mëdhatë fushore në Ballkan, ofron një udhëtim ku vizitori ndjen bashkëjetesën e kulturave dhe kohëve të ndryshme, nga periudha Ilire dhe Romake, tek ajo Bizantine dhe Osmane.
Rrugicat e brendshme, portat historike dhe objektet brenda saj të çojnë hap pas hapi drejt vendeve që tregojnë trashëgiminë fetare, kulturore dhe urbane të qytetit. Kur e sheh nga afër, kupton se kjo kala nuk është thjesht një monument, është një udhëtim i gjallë përmes kohës, që lë tek çdo vizitor ndjesinë e madhështisë së së kaluarës dhe lidhjes së saj me jetën e sotme.

Porta Jugore: Hyrja në histori dhe dy çezmat e freskëta

Porta Jugore është hyrja kryesore e kalasë, ndërtuar mbi themele Bizantine, Arbërore dhe Ilire-Romake, dhe rimodeluar gjatë periudhës Osmane. Harku prej guri dhe tullash tregon arkitekturën ushtarake të shekullit XV–XVI dhe mban kujtesën e Rrugës Egnatia, ku pikërisht këtu kalonin karvanët që lidhnin Durrësin me Selanikun dhe Kostandinopojën.
Në këtë portë ndodhen edhe dy cezmat, që ofrojnë ujë të freskët çdo orë të ditës, duke i dhënë një gjallëri të veçantë kalasë, dhe ku vizitorët mund të ndalen për ta shijuar dhe përjetuar freskinë e tij.

Kulla e Sahatit: Simboli i Qytetit

Në mes të mureve të kalasë, Kulla e Sahatit ngrihet krenare, duke dominuar qendrën e Elbasanit.
E ndërtuar në shek. XIX, ajo shërbente si orientim për qytetarët dhe tregtarët.
Kulla ka formë katrore dhe në majë mban orën mekanike të punuar nga mjeshtër vendas.
Ajo përfaqëson fillimin e jetës urbane moderne në Elbasan.

Xhamia Mbret: Trashëgimi e besimit dhe artit

Xhamia Mbret, ndërtuar rreth vitit 1492 nga Sulltan Bajaziti II, është një nga xhamitë më të vjetra në Shqipëri. Kupola qendrore, minarja e hollë dhe afresket e brendshme tregojnë bashkëjetesën fetare dhe pasurinë kulturore të qytetit.

Rruga Egnatia: Gjurma e antikitetit

Rruga Egnatia, ndërtuar nga romakët mbi themelet ilire, kalon ende brenda kalasë. Kalldrëmet origjinale tregojnë se këtu kalonin tregtarë, ushtarë dhe udhëtarë, duke e bërë Elbasanin një qendër të gjallë komunikimi mes Perëndimit dhe Lindjes.

Shtëpia e Aleksandër Xhuvanit: Galeria e Arteve

Shtëpia e gjuhëtarit dhe arsimtarit të njohur Aleksandër Xhuvanit sot funksionon si Galeria e Arteve të Elbasanit. Ndërtesa ruan atmosferën tradicionale me oborr të gurtë dhe dritare druri, dhe ekspozon piktura dhe skulptura nga artistë vendas.

Shtëpia Muze e Kostandin Kristoforidhit

Kjo shtëpi muze prezanton jetën dhe veprën e rilindësit Kombëtar Kostandin Kristoforidhi, përkthyesi i parë i plotë i Biblës në shqip. Dorëshkrime, libra dhe objekte personale tregojnë trashëgiminë e tij gjuhësore dhe kulturore.

Kisha Shën Mëria dhe Banesa e Kongresit të Elbasanit

Në të njëjtin kompleks ndodhen Kisha Ortodokse e Shën Mërisë, Banesa ku u mbajt Kongresi i Elbasanit dhe varri i Kristoforidhit. Këtu u hodhën themelet e shkollës normale shqipe, duke shënuar një moment historik për arsimin dhe kulturën kombëtare.

Rrugicat dhe shtëpitë karakteristike

Vizita përfundon duke ecur në rrugicat me kalldrëm dhe shtëpitë tradicionale elbasanase. Ballkonet prej druri, dritaret e vogla dhe portikët e mbushur me lule krijojnë një atmosferë autentike, ku historia dhe jeta e përditshme bashkohen natyrshëm.
Kalaja fushore e Elbasanit nuk është thjesht një monument, por një dëshmi e gjallë e kulturës dhe shpirtit shqiptar. Udhëtimi përmes saj të lidh me 2,000 vite historie, duke ofruar një pamje të qartë të rëndësisë strategjike, kulturore dhe urbane të qytetit, dhe një përvojë të paharrueshme për çdo vizitor.

Kalaja nuk tregon vetëm historinë, ajo të fton të ndjesh, të imagjinosh dhe të mbash me vete magjinë e një vendi që ka jetuar përmes shekujve.

Kalaja e Elbasanit

Më shumë